Inhoud
- 01. Het stroompictogram
- 02. Het ampersand
- 03. Het vredesteken
- 04. De smiley
- 05. Het @ -teken
- 06. De hash
- 07. Het hart
- 08. Het dollarteken
Er zijn overal om ons heen symbolen die we als vanzelfsprekend beschouwen. We kennen hun betekenis, gebruiken ze elke dag en stellen ze nooit in vraag. Sommige hebben een vrij duidelijke oorsprong, zoals het gebruik van een bliksemschicht om hoogspanning aan te duiden of een vlam om aan te geven dat een materiaal ontvlambaar is. Maar er zijn anderen wier verhalen minder duidelijk zijn.
Waarom stelt een ’S’ met een streep erdoor de Amerikaanse dollar voor? En waarom betekent een cirkel met een verticale lijn en twee schuine lijnen vrede? Hier volgen we de fascinerende oorsprongsverhalen van acht alledaagse iconen.
(Zie onze post over gratis pictogrammensets om allerlei gratis pictogrammen te bemachtigen voor gebruik in je ontwerpwerk.)
01. Het stroompictogram
Dankzij de geglobaliseerde distributie van elektronica worden veel symbolen die in de technologie worden gebruikt, over de hele wereld herkend. Het 'spel'-symbool is daar een voorbeeld van. Maar de betekenis van het stroompictogram is minder duidelijk. Als teken van hoe onintuïtief het is, werden de afstandsbedieningen van de televisie lange tijd geleverd met ‘stroom’ of ‘stand-by’ afgedrukt naast het pictogram ter verduidelijking. De ’O’ en lijn ’|’ waren voorheen afzonderlijk gebruikt om de ’aan’ en ’uit’ posities op tuimelschakelaars aan te duiden, dus toen de vooruitgang het mogelijk maakte om deze te vervangen door drukknoppen, kwam er een nieuw pictogram tevoorschijn dat de twee posities combineert.
Het symbool met een cirkel doorsneden door een verticale lijn was oorspronkelijk alleen bedoeld om een soft-off of stand-by weer te geven in plaats van een hard-off, maar het is zo misbruikt en verkeerd geïnterpreteerd dat de Internationale Elektrotechnische Commissie, die dergelijke dingen regelt, pleit nu voor het gebruik ervan als een machtspictogram.
Ondanks een breed gedeelde theorie dat het symbool een ’1’ en een ’0’ in binaire notatie vertegenwoordigt, zegt de IEC dat het geen getallen zijn, maar een verticale balk en een cirkel. De verticale balk vertegenwoordigt een gesloten circuit waar stroom doorheen gaat, en dus staat het apparaat aan. De 'O' staat voor een open circuit, wat betekent dat het apparaat is uitgeschakeld.
02. Het ampersand
Het ampersand wordt overal aanbeden door ontwerpers en typografen en biedt een wereld van creatieve mogelijkheden, maar waarom duidt dit elegante logogram de voegwoord ’en’ aan? Het symbool lijkt terug te gaan naar de traditie voor schriftgeleerden die in oud-Romeins cursief schreven om een ligatuur te gebruiken die de letters in ’et’, het Latijnse woord voor ’en’, in de eerste eeuw na Christus combineerde. Tegen de tijd dat het Karolingische minuscule schrift de kalligrafische standaard in Europa in de 9e eeuw was geworden, had het zijn huidige verschijningsvorm al bijna bereikt.
Het symbool werd blijkbaar zo vaak gebruikt dat het werd beschouwd als een letter in het alfabet in het Latijn, en deze traditie werd in het begin van de 19e eeuw in het Engels overgenomen, waarbij het symbool werd getagd na de letter ’Z’. Schoolkinderen zouden worden gedwongen om 'X, Y, Z en per se en' per se op zichzelf te reciteren. Het onduidelijk maken van deze laatste zin door een generatie kinderen gaf de ’en per se en’ de huidige naam in het Engels: het ampersand.
03. Het vredesteken
Het staat overal bekend als het vredessymbool, maar wat heeft een cirkel met een verticale lijn en twee schuine lijnen te maken met wereldvrede? Het symbool is eigenlijk ontworpen voor een specifieke basisorganisatie, het Direct Action Committee Against Nuclear War (DAC) van het VK.
Het werd naar voren gebracht door een ontwerper genaamd Gerald Holtom als een symbool voor gebruik op lolly-borden tijdens de protestmars van de groep van Trafalgar Square naar het Atomic Weapons Establishment in Aldermaston in 1958. Zijn inspiratie? Hij baseerde het ontwerp op de vorm van een figuur die een vlagseinpaal gebruikte om de letters ’N’ en ’D’ (voor nucleaire ontwapening) te communiceren.
Hij was ook van mening dat de twee neerwaarts gerichte armen die het seinpaalsignaal voor 'N' vormen, een gebaar van menselijke wanhoop vertegenwoordigden bij de proliferatie van kernwapens. Het symbool is opvallend, gemakkelijk te tekenen en hoeft niet recht te zijn, waardoor het perfect kan worden aangepast aan pin-insignes, patches en bumperstickers. Het werd aangenomen door de Campaign for Nuclear Disarmament (CND) maar nooit auteursrechtelijk beschermd en werd al snel opgepikt door groepen in andere landen, en werd het een symbool van de tegencultuur in de jaren zestig in het algemeen. Groovy!
04. De smiley
Een ander symbool dat een tegencultureel icoon werd, de smiley heeft zijn eigen intrigerende verhaal. Geloof het of niet, iets dat een icoon werd van de acidhouse-scene van de jaren tachtig, is eigenlijk het auteursrechtelijk beschermde eigendom van de volledig echte in Londen gevestigde Smiley Company.
De eerste gele smiley lijkt te zijn gemaakt door grafisch ontwerper Harvey Ross Ball in 1963. Hij kreeg de opdracht om een afbeelding te ontwerpen om het moreel te stimuleren bij een verzekeringsmaatschappij in Massachusetts en bedacht een smiley met ovale ogen en een ietwat niet-centrale glimlach . Hij had nooit auteursrecht op de afbeelding en het verscheen al snel op badges, stickers en wenskaarten in de VS, vooral nadat het in 1971 was gedrukt op 50 miljoen pin-insignes door de eigenaren van twee Hallmark-winkels in Philadelphia.
Maar ondertussen begon journalist Franklin Loufrani in Frankrijk een zeer vergelijkbare smiley te gebruiken om positieve nieuwsverhalen in de krant France-Soir te markeren. Loufrani zag echter het potentieel van het ontwerp en registreerde het bij het Franse octrooibureau. Hij promootte actief het gebruik ervan door het op stickers te printen en ze gratis uit te delen om het te helpen aanslaan.
In 1996 richtten hij en zijn zoon Nicolas de Smiley Company op in Londen en zijn nu eigenaar van het symbool in ongeveer 100 landen. Het is naar verluidt een van de grootste licentiebedrijven ter wereld en heeft juridische uitdagingen aangespannen tegen Kumon, Walmart, Joe Boxer en anderen die hun eigen gezichtssymbolen hebben ontwikkeld.
05. Het @ -teken
Tegenwoordig is elektronische communicatie bijna niet meer weg te denken uit het @ -symbool. Uitgesproken ’om’ in het Engels, maar in Italië ’slak’ en door de Nederlanders ’apenstaart’ genoemd, het is een symbool dat we elke keer gebruiken als we een e-mail sturen, iemand taggen in een groepsbericht of op sociale media.
Het symbool is misschien ook een onwaarschijnlijke overlevende, want niet zo lang geleden zou de meerderheid van de mensen niet hebben kunnen zeggen welk doel het diende. De Spaanse naam voor het symbool komt het dichtst bij de oorspronkelijke betekenis - ze noemen het de 'arroba' naar een oude maatstaf, en het lijkt erop dat het in de 16e eeuw door Europese kooplieden werd gebruikt om eenheden wijn aan te duiden die amforen worden genoemd.
Zowel kooplieden als wiskundigen bleven het gebruiken om ‘met een snelheid van’ aan te duiden, maar voor de meeste mensen was het symbool onduidelijk en dreigde het verouderd te raken. De wederopstanding kwam in 1971 toen computerwetenschapper Ray Tomlinson 's werelds eerste e-mail via ARPANET stuurde. Omdat hij een manier nodig had om een bericht te richten aan iemand die op een andere computer werkte, koos hij simpelweg de sleutel die het minst werd gebruikt en gaf hij de nederige @ een heel nieuw leven.
06. De hash
De hasj is een ander nu alomtegenwoordig symbool dat een nieuwe kans kreeg door het tijdperk van sociale media. Met hashtags kunnen we trending topics op Twitter volgen, interessante onderwerpen vinden op Instagram en zelfs politieke en sociale bewegingen benoemen.
Maar net als de @ werd de hasj oorspronkelijk gebruikt voor metingen en was hij al lang buiten gebruik. Eerder bekend als het pondsymbool, is het afgeleid als een vereenvoudigde versie van de ligatuur ℔ die in de jaren 1800 werd gebruikt als een afkorting voor ’libra pondo’ of pondgewicht.
In Groot-Brittannië werd het bekend als het 'nummerteken' om het te onderscheiden van het Britse pond en omdat het soms werd gebruikt om een getal aan te duiden wanneer het vóór in plaats van na een getal werd toegevoegd. Het symbool werd in de jaren zestig door Bell Telephones aan telefoontoetsenborden toegevoegd, maar werd zelden gebruikt totdat voicemaildiensten zich in de jaren tachtig ontwikkelden. Later in de informatica zouden er meer toepassingen voor worden gevonden. Het werd gebruikt om groepen en onderwerpen te labelen in internetrelaychat in de jaren tachtig, en dit inspireerde Twitter om het te gebruiken om gebruikers in staat te stellen onderwerpen te taggen die van belang waren.
07. Het hart
Met Valentijnsdag in aantocht, zullen we binnenkort veel van dit symbool zien. Het hart is een van de meest gebruikte symbolen in grafisch ontwerp. Maar waarom ziet het er met zijn twee afgeronde lobben en puntige basis zo anders uit als een menselijk hart?
Er zijn veel theorieën achter de oorsprong, waaronder die die zeggen dat het helemaal niet bedoeld was om eruit te zien als een hart, maar als de met elkaar verweven halzen van twee zwanen. Andere theorieën zeggen dat het andere delen van het menselijk lichaam vertegenwoordigt, de vorm van klimopbladeren - die werden geassocieerd met trouw - of silphium, een Noord-Afrikaanse plant met hartvormige zaaddozen.
Wat betreft de alomtegenwoordigheid in grafisch ontwerp van vandaag, een deel daarvan komt door het gebruik door ontwerper Milton Glaser als een logo in zijn I Heart NY-merk in de jaren 70 (vermeld als een van onze beste logo's ter wereld).Het ongelooflijke aan het hartsymbool is dat het, ondanks dat het zo wordt gebruikt, nooit een cliché lijkt te worden.
08. Het dollarteken
Voor wenskaartbedrijven en bloemenverkopers betekent Valentijnsdag $ $ $. Maar dan is dit een ander symbool met een mysterieuze oorsprong. In Engelssprekende landen wordt deze glyph meestal het ‘dollarteken’ genoemd, meestal met betrekking tot de Amerikaanse dollar, hoewel het ook wordt gebruikt voor andere dollarvaluta's.
Maar het symbool wordt ook in een groot deel van Latijns-Amerika gebruikt om alles aan te duiden, van de Argentijnse peso tot de Nicaraguaanse córdoba. Er zijn verschillende theorieën over de oorsprong ervan. Een daarvan is dat het komt van een afkorting van ’peso’ als ps, die plaatsvond in de jaren 1770 toen Engels-Amerikanen handelsbetrekkingen hadden met de Spanjaarden.
